ÖZEL HABER
Bünyamin ALTINTAŞ
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlıkları süren yeşil ekonominin, yeşil üretimin ön planda olduğu Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatına uygun iklim kanunu çalışmalarında sona gelindi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da iklim kanunu çalışmalarında sona gelindiğine yönelik açıklamalarda bulunmuştu.
Bakanlık tarafından hazırlıkları son aşamasına gelen iklim kanun taslağında neler var?
Yakın zamanda paydaşların görüşlerine sunulacak olan taslakta İklim Kanunu’nun amacının; küresel ortalama sıcaklık artış limitinin sanayi öncesi döneme göre 2°C altında tutmak; ilave olarak ise bu artışın 1,5°C’nin altında sınırlandırılmasına katkı sağlamak, sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda mevcut ve gelecek nesillerin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden korunmasını temin etmek amacıyla sera gazı emisyonlarının kademeli olarak azaltılması ve iklim değişikliğine uyum için gerekli yasal ve kurumsal çerçeveyi oluşturmak olarak belirtiliyor.
İlgili teknik ve finansal gereksinimleri belirlemek; çevresel, sosyal ve ekonomik faydaları gözeterek ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını, enerji verimliliğini, yenilenebilir enerji yatırımlarını teşvik ederek, bilimsel bilgi temeline dayalı olarak düşük karbonlu ekonomiye geçiş ve ülke çapındaki sera gazı azaltım hedeflerinin gerçekleştirilmesi ve iklim değişikliğine dirençliliğin ve uyumun sağlanması için gerekli usul ve esasları belirlemek de kanunun amaçları arasında yer alıyor.
Kanun, iklim değişikliğinin ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin önlenmesi amacı doğrultusunda, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ve iklim değişikliğine uyuma yönelik faaliyetler ile bu faaliyetleri gerçekleştiren tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini kapsıyor.
İklim değişikliği ile mücadelede uluslararası eşitlik temelinde, ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler çerçevesinde hareket edileceği hükme bağlanan kanun taslağı ile iklim değişikliği ile mücadelede sera gazı emisyonlarının kaynağında azaltılması, yakalanması, depolanması ve denkleştirilmesi ile bu yönde kapasitenin artırılması amacı taşıyan strateji, hedef ve eylemlerin belirlenmesine yönelik politikalar belirleniyor.
KOORDİNASYON KURULU OLUŞTURULUYOR
Kanun taslağı ile iklim değişikliğine ilişkin politikaların belirlenmesinde İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu, İklim Değişikliği Danışma Kurulu ve Alt Komiteler görevli ve yetkili kılınıyor.
İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu, bu Kanun hükümlerine uygun olarak iklim değişikliği ile ilgili plan, strateji, eylemleri koordine etmek, izlemek ve değerlendirmek ve karara bağlamakla görevli olup, bu alanda politika yapmakla görevli, Cumhurbaşkanlığına bağlı karar organı olarak tarif ediliyor.
Koordinasyon Kurulu, Çevre ve Şehircilik Bakanı, Dışişleri Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı Bakan Yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Başkanı, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı, TÜSİAD Genel Sekreteri, MÜSİAD Başkanı, İklim Değişikliği Danışma Kurulu Başkanı ve Belediyeler Birliği Başkanı’ndan oluşuyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ DANIŞMA KURULU
Kanun ile, İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu’na danışmanlık etmek, iklim politikasının oluşturulması, azaltım ve uyumun planlanmasına yönelik süreçlerde görüş ve öneride bulunmak üzere İklim Değişikliği Danışma Kurulu danışma kurulu oluşturuluyor.
Danışma Kurulu, Türkiye Bankalar Birliği temsilcisi, Uyum alt komitesi başkanı, Azaltım alt komitesi başkanı, Üniversitelerde görevli en az doktora derecesine sahip 5 akademisyen, d) İklim değişikliği alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarından en fazla üyesi olan iki derneğin birer temsilcileri, olmak üzere toplam on üyesi bulunacak.
İklim politikasının oluşturulması, azaltım ve uyumun planlanmasına yönelik süreçlere ve Danışma Kurulu’nun çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla, görüş ve öneride bulunmak üzere, İklim Değişikliği Azaltım Alt Komitesi ve İklim Değişikliğine Uyum Alt Komitesi de oluşturuluyor.
İklim Değişikliği Politikalarının uygulanması konusunda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ilgili Bakanlıklar ve yerel yönetimler görevli ve yetkili olacak.
EMİSYON TİCARET SİSTEMİ KURULACAK
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ülke çapındaki sera gazı emisyonlarının azaltılması amacıyla piyasa temelli mekanizmalar kurabilecek.
Türkiye Cumhuriyeti tarafından Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekretaryası’na iletilen ülke ile ilgili hedefler göz önünde bulundurularak, ülke çapındaki sera gazı emisyonlarının; maliyet etkin bir şekilde ve ölçülebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir bir biçimde azaltılması amacıyla Bakanlık tarafından üst sınır emisyon prensibine dayalı, sera gazı emisyon tahsisatlarının alınıp satılması suretiyle doğrudan veya dolaylı olarak sera gazı emisyonunu ve sera gazına sebep olan faaliyetleri sınırlandıran, sınırlandırmayı teşvik eden bir emisyon ticaret sistemi (ETS) kurulacak.
ETS, pilot dönem ve ikinci dönem olmak üzere iki aşamada uygulanacak. Pilot Dönem olarak adlandırılan birinci aşama, ETS’nin kurulduğu tarihten itibaren başlayan üç yıllık uygulama dönemini kapsayacak. İkinci Dönem olarak adlandırılan ikinci aşama, Pilot Dönemin tamamlanmasını müteakiben, başlayacak.
Tahsisatların ücretsiz olarak dağıtılması, açık artırma, maliyet kontrol mekanizması, kayıt sistemi gibi Emisyon Ticaret Sisteminin kurulması ve işletilmesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ve tebliğ ile düzenlenecek.
İklim değişikliği ve emisyon ticaret sistemi ile bağlantısı ölçüsünde enerji verimliliği sertifikası (beyaz sertifika) ticareti, yenilenebilir enerji sertifikası (yeşil sertifika) ticareti, sonuç odaklı finansman ve kapsamlı kredilendirme mekanizmaları gibi diğer piyasa temelli sera gazı azaltım araçlarının kurulmasına ilişkin hususlar, ilgili Bakanlıkların görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik veya tebliğ ile düzenlenecek.
YEŞİL ENERJİ TEŞVİK EDİLECEK
Bu Kanunun amacının gerçekleştirilmesine, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ve iklim değişikliğine uyum sağlanmasına yönelik faaliyetleri teşvik etmeye yönelik olarak; karbon emiliminin artırılması; koruma altındaki ekolojik bölgelerin iyileştirilmesi; enerji verimliliği projelerinin yaygınlaştırılması; fosil yakıt yerine alternatif enerji kaynaklarının kullanılması; hem özel hem de kamu sektörlerinde enerji, ulaşım ve atık konularında sürdürülebilir üretim ve tüketim modellerine geçişin sağlanması; özellikle enerji yoğun sektörlerde sera gazı emisyonunu azaltmaya yönelik teknolojilerin Geliştirilmesi ve inovasyonu için istikrarlı ve etkili finansal mekanizmalar kurulacak.
Sermaye Piyasası Kurulu, emisyon piyasalarındaki işlemleri izlemek, bu Kanun ve Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca piyasa bozucu faaliyetler veya piyasa dolandırıcılığına karşı önlemler almak ve tedbirler uygulamak amacıyla piyasayı denetlemekle görevlendiriliyor.
Bu Kanunun ve ilgili mevzuatların ihlal edilmesi durumunda, Bakanlık sorumlu işletmeciye, düzenlemeye tabi faaliyetlerin tek bir tesiste gerçekleşmesi halinde tesis bazında; düzenlemeye tabi faaliyetlerin birden fazla tesiste gerçekleşmesi halinde her bir tesis bazında; faaliyetlerin tesis dışında gerçekleşmesi halinde faaliyet bazında yaptırım ve cezalar uygulayacak.
İklim Değişikliğinin finansmanına yönelik mali işlemler Sayıştay denetimine tabi olacak. Sayıştay’ın denetimine ilişkin rapor, Cumhurbaşkanlığına ve Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulacak.
Bu kanun ile düzenlenen ülke çapındaki sera gazı emisyonu azaltım hedefinin ilki 2021-2030 dönemi için belirlenecek.
